نام انگشتان دست انسان در روستای کلاته بالا

نام انگشتان دست انسان  در روستای کلاته بالا به شرح ذیل می باشد :

1-انگشت کللیکkallik (انگشت کوچک یا خنصر=little finger)

2- انگشت مادر کللیک (انگشت انگشتری یا بنصر=ring finger

3- انگشت سبز بلند بالا(نگشت میانی یا وسطی=middle finger)
4.انگشت کاسه لس (انگشت اشاره یا سبابه=point finger or index finger)
5.انگشت شست (انگشت شست یا ابهام=thumb)

 

قنات های روستای کلاته بالا ونقش قنات +عکس

قنات ها(کهریز) وچشمه سار های روستای کلاته بالا از به شرح ذیل می باشد

·       اخ

·       کلاته نو

·       تنگل

·       تونی

·       قاسم آباد

·       ده بالا

·       ده پایین

·       بزن آباد

·       کلاته شابک

·       کال شور

·       چشمه شیرین

·       چاه تلخ

·       کلاته عطا  

آب بعنوان اساسی ‏ترین عنصر حیات،همواره در ساخت سکونتگاهها و پیدایش تمدّن‏های‏ بشری نقشی اساسی داشته است.قنات های روستای کلاته بالا بنا به‏ شرایط جغرافیایی و از جمله بارندگی اندک نقش مهمی در زندگی مردم روستا داشته است اجداد ‏ ما با کندن قنات(کهریز)آب را از دل زمین بیرون می‏آوردند و زندگی را در زمینهای خشک  امکانپذیر می‏ساختند.هنگامی که از زندگی در اراضی خشک و نیمه خشک  سخن به میان‏ می‏آید،بی‏درنگ  قنات در ذهن کاوشگر انسان ترسیم می‏شود.بر این پایه،قنات را می‏توان‏ جغرافیایی‏ترین پدیدهء اراضی خشک و نیمه خشک‏ روستای کلاته بالا دانست. 

متاسفانه به علت بارندگی های اندک و مشکل کمبود آب،زندگی در روستای کلاته بالا سخت‏ گردیده تا جایی که 70در صد مردم این روستا به ناچار مجبور به ترک روستا شده اند 

ازآنجا ییکه روستای کلاته بالا درمنطقه ی نیمه بیابانی واقع شده، و در آینده با کمبود شدید آب روبه‏رو خواهد شد در نتیجه می‏توان دهه های پیش رو  را دهه های بحران آب نام نهاد؛بحرانی که اگر چاره‏ای

اساسی و فوری برای آن اندیشده نشود،در آینده‏ای نه چندان دور فاجعه‏ای به بار خواهد آورد که از روستا شاید نامی هم باقی نماند. 

با افزایش جمعیّت و توسعه ی فعّالیتهای  کشاورزی،مشکل کمبود آب در روستای کلاته بالا جدّی‏تر شده و در آینده اهمیّت بیشتری پیدا خواهد کرد.از همین‏رو لازم است با بررسی دقیق منابع آبی‏ موجود در این مناطق،بویژه قناتها و به کار بستن‏ روشهای درست مدیریّت منابع آب و بهره‏برداری و مصرف بهینه ی آب از هم اکنون به فکر چاره‏اندیشی‏ برای نسلهای آینده باشیم.

کندن قنات در دل‏ زمینهای خشک و نیمه‏ خشک،گرچه با هدف‏ شرب،کشاورزی و دامپروری انجام می‏گرفته، امّا منظور اساسی،رونق‏ اقتصادی،اجتماعی- فرهنگی و شکوفایی‏ فعّالیتهای صنعتی و دستی‏ بوده و توسعه‏ای پایدار در این زمینه‏ها پدید می‏آورده‏ است. 

‏ کاریز(قنات)یکی از دیرینه‏ترین و با صرفه‏ترین‏ روشهای استخراج آبهای زیرزمینی،است که از روزگاران باستان در ایران زمین رایج بوده است.از جمله ویژگیهای پرارزش قنات،آوردن آبهای‏ زیرزمینی به صورت ثقلی،بی‏صرف انرژی، به سطح زمین است که از نظر اقتصادی،بسیار اهمیّت دارد.همچنین در مقایسه با چاه،قنات‏ دارای عمری مفید بوده و بازده اقتصادی آن چندین‏ برابر چاه است. 

آساک مهمترین وسیله کشاورزی سنتی

 

آساک چیست؟Asak

به جرات می توان گفت آساک ، مهمترین وسیله کشاورزی سنتی در روستای کلاته بالا است که با آن زمین را شخم می زنند وبه اصطلاح محلی گو رونی(یعنی با گاو زمین را شخم زدن) می گویند .بعد از اختراع آساک و رونق کشاورزی در کناردامپروری و نساجی ،اقتصاد در این روستا شکوفا گردید.

اجزای آساک به شرح ذیل می باشد

1-دسته Dasteh

2-القر Algher

3-کوم koom

4-گاز Gaz

5-پی رسمو pi res moo

6-آهن Ahan

7-میخ سر آساک Mikh sar Asak

8-روجن Roojan

9-مشته moshteh

10-میخ پی رسمو mikhe Pi res moo

11-لم Lam

آساک به وسیله دیگری به نام جق joghوصل است .که جق روی گردن گاوها بسته می شود و جق شامل اجزای مختلفی به شرح ذیل است

1-جق jogh

2-منجی 4عدد men ji

3-جق لک jogh lak

4-سم بند samband 

اگربه جای یک جفت گاو بخواهند با یک جفت الاغ زمین را شخم بزنند به وسیله دیگری به نام گردنی احتیاج دارند که کار ،کوهان گاو را انجام می دهد ونمی گذارد جق از گردن الاغ به عقب بیاید

گردنی شامل دو قسمت می باشد

1-گردنی Gardani

2-میخ گردنی mikhe gardani

 

جهت اینکه استقامت آساک را بالا ببرند به آن لم Lam می زنند .

لم زدن یعنی با چرم پوست گاو ، فلز یا در سال های اخیر با جیریا لاستیک به دو طرف پی رسمو وصله می زدند تا از سایش آن جلوگیری کنند.

انواع آساک:

1-آساک کم دم :یعنی آساکی که ناف آن (قوس آساک) به زمین نزدیک باشد.

در عکس زیر ناف آساک را لم دادن تا از سایش آن جلوگیری کنند

2-آساک سنگی(سنگین) : آساکی که جهت زمین های سفت ،آوه (زمینی که آبیاری می شود)وبند سار

بکار می رود.

3-آساک چورتین: آساکی است سبک وکم وزن که با آن زمین های دیم (زمینی که آبیاری نمی شود)را شخم می زنند

اصطلاحاتی که در مورد آساک بکار می رود:

الف –اگر گاز آساک(گوه) شل شود می گویند آساک بشایده (Be shay deh )

ب-اگر میخ هایی که آهن را به پی سمو متصل می کند شل شود می گویند پی رسمو خاک بر سر شده

ج-اگر قوس دسته آساک رو به جلو باشد(محدب) می گویند آساک سواره است

د-اگر قوس آساک رو به عقب باشد می گویند آساک پشت وا است (عکس فوق آساک چورتین وپشت وا)

آهن آساک دو نوع است فولادی و ریگی (فولای بسیار شکننده شبیه چدن)

زمانی که نوک آهن کند می شود آن را رگ Regمی دهند یعنی تکه ای فولاد به وسیله آهنگران به نوک آهن اضافه می نمایند

با تشکر ویژه از آقای محمد بهارنو که ما را در تهیه مطلب یاری نموده اند

مطلب اختصاصی از وبلاگ روستای کلاته بالا

توجه:هر گونه انتشار وکپی با ذکر منبع بلامانع است

کلاته بالا روستایی متفاوت Kalatehbala village

کلاته بالا در لغت نامه دهخدا

کلاته بالا. [ ک َ ت ِ ] (اِخ ) دهی است از دهستان مرکزی بخش قاین شهرستان بیرجند. محلی کوهستانی و معتدل است . سکنه 981 تن . آب آن از قنات و محصول آنجا غلات ، زغفران و شغل مردم زراعت و مالداری است . (از فرهنگ جغرافیایی ایران ج 9). 

_________________________________________________

کلاته بالا روستایی است بسیار قدیمی از بخش مرکزی قاین که تاریخ آن به دوره قبل از اسلام برمیگردد. آثار به جای مانده از قیبل : غار، کاریز(قنات) ، قبرستانهای متعدد وده ها درخت کهن سال ، گواه بر این مدعاست .

بر اساس کاوش های باستان شناسی این باور وجود دارد که کاریزهای ایجاد شده درنواحی جنوبی خراسان و چند استان دیگر در دوره ی هخامنشیان ساخته شده است .

این نکته پرواضح است که آب و دسترسی به آن از جمله ی ابتدایی ترین نیاز های بشر برای ادامه ی حیات خویش است و روستای کلاته بالا با داشتن ده کاریز(قنات) در گذشته نچندان دور یکی از روستا های آباد و خوش آب و هوای، شهرستان قاین بشمار می آمده است .

به علت تغییرات جوی وخشک سالی های پیاپی مردم این روستا به شهرهای دیگر ایران از جمله تهران ،مشهد ،قاین و.....مهاجرت نمودند .طبق طرح سرشماری سال 1385تعداد سکنه این روستا 852تن اعلام گردیده است .

مردمان کلاته بالا بسیار خونگرم و مهربان ، شاد و مهمان نواز ، زحمت کش و صبور هستند. در بین مردم روستا خانواده و مذهب ازجایگاه و منزلت خاصی برخورداراست .

مذهب مردمان این روستا ، شیعه اسماعیلی واثنی عشری با جمعیتی در حدود 45% به 55%است .